Hassas Döküm Tesisi

Hassas döküm, mum malzemenin seramik ile kaplandıktan sonra ısıtılıp kalıptan çıkarılması ve eriyik metalin kalıba dökülmesi işlemidir. Bu yöntem ile küçük ve dökümü zor olan parçalar üretilir. Çelik alaşımlar, alüminyum, paslanmaz çelik gibi pek çok metalin üretimi hassas döküm ile yapılabilir.

Hassas döküm için öncelikle parçanın mum gibi bir malzeme ile modellemesi yapılır. Bu işlemde döküm sonrasında büzülme düşünülerek model büyük hazırlanabilir. Parçaya ağırlık ve boyut olarak benzeyen modellerle model ağacı oluşturulur. Burada ince ve kalın modellerin aynı ağaca yerleştirilmemesine dikkat etmek gerekir. Ağaca tutturulan salkım modeller, refrakter kaplama işlemi için seramik çamuruna daldırılır. Salkımların üzeri seramik tozla kaplanarak bir kabuk elde edilir. Bu kabuk kuruduktan sonra mum boşaltılır, parça fırınlanır ve mum eritilerek model dışarı alınır. Modelin bazı bölümlerinin erimediği durumlarda boşluklara eriyik metal dökülür. Kabuk kırma aşamasında ise metal katılaştıktan sonra seramik kırılır ve parça dışarı çıkarılır. Son aşamada yüzey temizleme, parlatma ve taşlama işlemi yapılır. Parçalar, kalite testlerinden geçirildikten sonra kullanıma hazır hale gelir.

Hassas dökümün avantajlarının başında kompleks yapıda olan küçük parçalar üzerinde işlem yapılabilmesi gelir. İşlemenin oldukça güç olduğu malzemeler, bu yöntemle dökülebilir. Üst düzey yüzey kalitesi sağlanırken boyut hassasiyeti artırılır. İşlem sırasında tek parça kalıp kullanıldığı için dökümden sonra ürün üzerinde iz kalmaz. Çok kısa sürede fazla miktarda döküm yapılabilir. Hassas döküm, maliyetleri de azaltan bir yöntemdir. Ürünlerin tek parça halinde dökülmesi sayesinde makine operasyonları, kaynak ve montaj maliyetleri en az indirilir. Mum kalıp malzemelerinin sonraki işlemlerde tekrar kullanılması da sağlanan avantajlar arasında bulunur.

Hassas döküm tekniği, üretimde metal parçalara ihtiyaç duyulan her sektörde tercih edilebilir. Tabanca ve tüfek gibi silahlar, elektronik aletler, mikrodalga fırın gibi elektrikli aletler, pompa ve vana, tekstil makineleri, jet motorları, kombi petek ve gaz türbinlerinin parçaları için hassas döküm yöntemi kullanılabilir.

Hassas döküm dereceli ve seramik kabuklu olmak üzere ikiye ayrılır. İki yöntemde de öncelikle mum model hazırlandıktan sonra mum belirli bir sıcaklıkta eritilir ve dışarı alınır. Dereceli hassas döküm, demir esaslı olan ve olmayan alaşımlar için farklı biçimde uygulanır. Demir dışı alaşımlarda kullanılan alçının diğerlerinde refrakter malzemesi olarak kullanımı uygun değildir. Demir esaslı alaşımlarda ise ön kalıp yapılması gerekir. Seramik kabuklu hassas döküm, en çok çelik ve karbon alaşımları ve paslanmaz çelik dökümlerinde kullanılır. Önemli olan metalin 1100°C üzeri ısıl işleme direnç göstermesidir. Mum, hemen sertleşen seramik tozu çamuruna daldırılır. Refrakter, püskürtme yöntemi ile ıslanan yüzeye yapıştırılır. Bu ince kabuk 5-15 mm kalınlığa ulaşana kadar işleme 6-7 kez devam edilir. Bu ön kaplama işleminin amacı, pürüzsüz bir yüzey elde etmektir. Son aşamada kalıp ısıtılır ve döküme hazır olur.